توانیابها یا افراد کمتوان ذهنی و جسمی نیازمند رفاه، شادمانی و روابط اجتماعی باکیفیت هستند.
سازمان ملل، از سال ۱۹۹۲ تاکنون، سوم دسامبر برابر با سیزدهم آذر را به عنوان روز جهانی کمتوانها تعیین کرده تا آگاهیهای اجتماعی درباره این دسته از افراد افزایش یابد و امکان زندگی بهتر و راحتتر و برخورداری این گروه از حقوق خود فراهم شود.
امروز در سرتاسر جهان، سیستمهای حمایتی جدید و فناوریهای پیشرفتهای برای ارائه خدمات به کمتوانها طراحی شده است، این تدابیر اگرچه بسیار مفید بودهاند، نتوانستهاند در شرایط روانی و اجتماعی این افراد تأثیر چشمگیری داشته باشند و تحولی عمیق و جدی در زندگیشان پدید آورند.
آنچه در زندگی بیشتر این گروه از افراد کمرنگ است، احساس رفاه، خوشبختی و شادمانی است. داشتن روابط اجتماعی باکیفیت، بخشی ضروری برای ایجاد حس رفاه، آسایش و شادی است. توانیابها بخشی از جامعه هستند و به داشتن روابط خوب اجتماعی نیاز دارند و طرد شدن از گروههای اجتماعی میتواند به پریشانی و بروز احساسات منفی در این افراد منتهی شود. با این همه؛ هنوز هم بسیاری از این افراد، به رغم استعدادها و تواناییهای فراوانشان، فرصتی برای حضور در اجتماع ندارند. این شرایط نتیجه این باور غلط است که زنان و مردان کمتوان، چیز مفیدی برای ارائه به جامعه خود ندارند، در حالی که طرد شدن این افراد از اجتماع، از دست دادن بخشی از سرمایه اجتماعی است و نه به نفع جامعه است و نه به نفع فرد توانیاب.
روشها و سیاستهایی که برای افراد کمتوان در نظر گرفته میشوند، باید در درجه نخست با احترام گذاشتن به این افراد، احساسات و توانمندیهاشان، آنان را به رسمیت بشناسند. به عبارتی لازم است آنها را به عنوان سرمایههای اجتماعی بپذیرند، تواناییهایشان را تقویت کنند و جدی بگیریم، فرصت و امکان حضور در مراکز تفریحی و اجتماعی و کاری را برایشان فراهم بیاورند، سطح رفاه و سلامتشان را ارتقا دهند، وابستگیهای ناسالم آنان به اعضای خانواده و نزدیکان را به حداقل برسانند و در نهایت به توانمندی بیشترشان کمک کنیم.
برای این منظور نیاز است افراد جامعه از روش برخورد صحیح با افراد توانیاب آگاه شوند. همچنین مسئولان شهری تهمیداتی برای تسهیل حضور این افراد در سطح شهر بیندیشند و بستری برای اشتغال و استقلال اقتصادی این گروه فراهم شود.
در دوره توانمندی، آموزش و توانمندسازی – که تابستان امسال در موسسه آمال برگزار شد ـ علاوه بر بررسی راهکارهایی برای توانمندی خود و فرزندانمان، روشهای غالب برای مواجهه با افراد توانیاب، و بسترسازی برای تغییر نگاه اجتماعی به منظور دستیابی به حداکثر توانایی بررسی شد.