در روز 28 تیر ماه 1404، مهمانان موسسه آمال به تماشای فیلم موج (The Wave – 2008) نشستند. پیش از تماشای فیلم دوستان علاقه‌مند به موضوع آموزش به کودکان و نوجوانان ابتدا از دغدغه‌های خود در این حوزه صحبت کردند و با سوالاتی درباره چالش‌های فردی و شیوه‌های تدریس در کلاس در این حوزه با هم گفتگو کردند.
نگاهی به فیلم موج – اهمیت حس تعلق در نوجوانی و رویکردهای خلاقانه آموزشی
فیلم موج داستان معلمی است که وظیفه دارد در پروژه‌ای یک‌هفته‌ای مفهوم استبداد را به دانش‌آموزانش در مقطع دبیرستان تفهیم کند. او که محبوبیت زیادی بین بچه‌ها دارد، تصمیم می‌گیرد به روشی خلاقانه بستری فراهم کند که دانش‌آموزان خودشان استبداد را تجربه کنند. اینگونه است که بچه‌ها گروهی تشکیل می‌دهند که بسیار شبیه نازی‌های آلمان است و کم کم همه نگران می‌شوند که …
پس از تماشای این فیلم، بحث و گفتگو درباره موضوعات مطرح شده در فیلم آغاز شد که این موارد را در بر می‌گرفت:
- اثرگذاری اجتماعی: ما در هر نقشی، تأثیرگذار و مسئول انتخاب‌ها و رفتارمان هستیم. زمانی که رهبر یا هدایت‌گر گروهی باشیم ـ مثلاً در نقش معلم یا تسهیلگر ـ این تأثیرگذاری عواقب گسترده‌تری دارد. گاهی ما در مقام رهبر گروه، جریانی را شروع می‌کنیم که نتیجه آن از کنترلمان خارج میشود، پس تصمیم‌گیری در این جایگاه اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
- قدرت گروه: یک گروه می‌تواند بر افراد گروه و مخاطبان گروه تأثیر بگذارد و جمع را به تحرک یا انفعال بکشاند.
- شناخت مبتنی بر مشاهده فعال: در تعامل با کودکان و نوجوانان، شناخت ویژگی‌های رفتاری گروه هدف و تک‌تک افراد، اهمیت حیاتی در آموزش دارد.
- برجسته‌سازی نقد اجتماعی: انتقاد سازنده و نقد نظام‌های قدرت، حتی اگر به ظاهر قوی و استوار به نظر برسند، ضروری است.
پس از بررسی موضوعات مهم فیلم، گفتگو به این نقطه رسید که کدام نمادهای استبداد هنوز در رفتار روزمره ما و حتی در کلاس‌های درس مشارکتی دیده میشود. توماس گوردون، نویسنده مجموعه کتاب‌های کارآمدی در کتاب آموزش کارآمدی رهبر، عنوان می‌کند که معلمان در کلاس و مدرسه در جایگاه رهبری قرار دارند و نگرش و رفتار رهبر، بر عملکرد گروه و میزان رضایت اعضا تأثیر مستقیم دارد.
در این کتاب می‌خوانیم یکی از حقایقِ اجتماعی که اغلب نادیده گرفته میشود، این است که بیشتر مردم در زمان‌ها و شرایط مختلف، نقش رهبری را می‌پذیرند و تجربه می‌کند. ولی ایستادن در جایگاه رهبری؛ کسی را رهبر نمی‌کند و باید این نکته را در نظر داشت که وقتی یک فرد به رهبری یک گروه منتصب میشود، ناگزیر در روابطش با اعضای گروه تغییراتی بارز ایجاد میشود.
در کتاب 8 از مجموعه افلاتون مهارت‌های مهم برای کار تیمی و رهبری توصیف شده‌اند. در طرح درسی در این کتاب که برای شناخت بهتر خود طراحی شده است، تأکید میشود که همه افراد توانایی ارتقای ویژگی‌های رهبری را در خود دارند و در فعالیت‌های گروهی متنوع، هر دو نقش رهبران و پیروان اهمیت بالایی دارد. مهارت‌ها و شایستگی‌های لازم برای رهبری با این طرح در این کتاب تصویر شده‌اند:
شاید چنین تمرین‌هایی درباره تغییر جایگاه و توجه به بازخوردها در کلاس یا در شرایط تمرینی بتواند از بسیاری از رویدادها و حتی فجایع ـ مانند فاجعه‌ای که در فیلم موج رخ داد ـ جلوگیری کند.
اگر شما هم به تاثیرگذاری مربیان و تسهیلگران می‌اندیشید، پیشنهاد می‌کنیم فیلم موج را ببینید و دیدگاه خود را با ما درمیان بگذارید.
